Theo NDĐT – PGS, TS Lê Bạch Mai, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, trong 30 năm qua, tỷ lệ biến đổi suy dinh dưỡng giảm ngoạn mục từ 51% xuống 14% nhưng Việt Nam vẫn phải đối mặt với tỉ lệ trẻ em bị suy dinh dưỡng ở mức cao so với thế giới. Dưới đây là đây là những con số về tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em Việt Nam hiện nay các bạn có thể tham khảo.
Thực trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em Việt Nam
Theo thống kê của Liên Hợp Quốc, 90% trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi trên thế giới tập trung ở 36 nước, trong đó có Việt Nam và phổ biến ở khu vực nông thông và dân tộc thiểu số. Theo NDĐT – PGS, TS Lê Bạch Mai, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết tỷ lệ suy dinh dưỡng giảm từ 51% xuống 14% nhưng tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi chỉ giảm từ 59,7% xuống 26%. Nếu tính theo tỷ lệ này thì ở Việt Nam, hiện tại cứ 4 trẻ thì vẫn còn 1 trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi (chiều cao thấp so với tuổi).
Còn theo khảo sát của Viện Dinh dưỡng Quốc gia, trong 8 năm 2007-2015, tỷ lệ suy dinh dưỡng thể nhẹ cân ở trẻ em dưới 5 tuổi đã giảm từ 21,2% xuống còn 14,1%. Tỷ lệ thấp còi giảm từ 33,9% xuống còn 24,5%.
Việt Nam có chiều cao trung bình đứng 19 từ dưới lên
Theo kết quả tổng điều tra dinh dưỡng, trong vòng 34 năm qua (1975-2009), chiều cao trung bình của nam giới Việt Nam tăng 4,4 cm (từ 160 cm lên 164,4 cm), chiều cao trung bình của nữ giới tăng 3,4 cm (từ 150 cm lên 153,4 cm). Tuy nhiên, đây là mức tăng trưởng thấp. Hiện nay, Việt Nam nằm trong số 20 quốc gia có chiều cao trung bình thấp nhất thế giới.
TS, BS Trương Hồng Sơn cho biết, những năm 2005-2010, chương trình suy dinh dưỡng quốc gia đưa chỉ tiêu suy dinh dưỡng thấp còi lên vị trí số một và chiều cao là vị trí thứ hai. Nhưng từ năm 2010, Việt Nam đã đưa vấn đề chiều cao lên vị trí số một trước thực trạng chiều cao của người Việt Nam vẫn còn rất thấp so với thế giới.
BS Sơn thông tin, có bốn yếu tố liên quan đến phát triển chiều cao là di truyền, hoạt động môi trường, hoạt động thể lực và các yếu tố môi trường khác. Tại các quốc gia châu Âu hoặc Bắc Mỹ, di truyền có thể ảnh hưởng tới 80% chiều cao khi trưởng thành, trong khi tại các quốc gia châu Á như Trung Quốc, di truyền chỉ quyết định khoảng 65% chiều cao khi trưởng thành. Có khoảng hơn 400 gen khác nhau ảnh hưởng đến chiều cao của con người, trong số đó có 83 gen có ảnh hưởng mạnh mẽ đến chiều cao.
“Yếu tố gen lên chiều cao sẽ tăng dần theo tuổi và sẽ gây ra ảnh hưởng lớn nhất ở độ tuổi vị thành niên, quyết định tới 83% chiều cao ở trẻ trai và 76% ở trẻ gái. 20-40% chiều cao khi trưởng thành được quyết định bởi các yếu tố khác, trong đó quan trọng nhất chính là dinh dưỡng” – TS Trương Hồng Sơn cho hay.
Bên cạnh đó, có một số yếu tố nữa cũng gây ảnh hưởng đến sự phát triển chiều cao của trẻ. Cụ thể như yếu tố bệnh tật (bệnh truyền nhiễm, bệnh đường hô hấp, nhiễm giun sán, bệnh đường hô hấp, vai trò của giấc ngủ, tập luyện thể thao…)
Tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi vẫn còn cao
PGS, TS Lê Bạch Mai, nguyên Phó Viện trưởng Viện Dinh dưỡng quốc gia cho biết, trong 30 năm qua, tỷ lệ biến đổi suy dinh dưỡng giảm ngoạn mục từ 51% xuống 14%, nhưng tỷ lệ suy dinh dưỡng thấp còi chỉ giảm một nửa, từ 59,7% xuống 26%.
Qua những phân tích khẩu phần ăn thực tế của trẻ từ 2 đến 11 tuổi, TS Lê Bạch Mai cho biết thêm: “khẩu phần awnc ủa trẻ hiện chưa đảm bảo đa dạng, cân đối, chưa đáp ứng được nhu cầu dinh dưỡng khuyến nghị về một số dưỡng chất thiết yếu như: Vitamin D, canxi, vitamin A, Sắt, Kẽm,..). Trong đó, khẩu phần ăn hàng ngày của trẻ bình thường cũng như trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi đều không đạt tiêu chuẩn (thiếu canxi và các vi chất thiết yếu để hấp thụ canxi vào xương hiệu quả).
Theo như kết quả nghiên cứu mới nhất năm 2015, cứ 6 trẻ dưới 5 tuổi thì sẽ có một trẻ bị suy dinh dưỡng thấp còi. Cứ 10 trẻ sẽ có 7 trẻ bị thiếu kẽm và 2 trẻ sẽ có 1 trẻ bị thiếu máu. Thực trạng suy dinh dưỡng và suy dinh dưỡng thấp còi bên cạnh yếu tố di truyền, thì TS Mai có liên quan đến rất nhiều yếu tố dinh dưỡng. Hiện nay, tình trạng thiếu vi chất dinh dưỡng cũng trong tình trạng cảnh báo.
Trừ Đông Nam bộ đáp ứng nhu cầu vitamin A, còn hầu hết các vùng sinh thái khác, các chỉ số về vi chất dinh dưỡng đều thiếu. Trong năm năm qua, việc thiếu vitamin A cận lâm sàng không giảm đáng kể. Con số này năm 2010 là 14% và đến năm 2015, chỉ giảm được 1%, còn 13%.
TS Lê Bạch Mai cho biết thêm “Khu vực đồng bằng sông Hồng dù đời sống khá hơn nhưng tỷ lệ thiếu máu vẫn giữ nguyên mức từ năm 2000 đến 2010, không thay đổi, trong khi đó, các vùng Tây Nguyên lại thay đổi ngoạn mục. Hiện nay, tỷ lệ thiếu máu trung bình giảm 28%, nhưng tỷ lệ này ở độ tuổi dưới hai tuổi không thay đổi từ năm 2005-2010”.
Việc lựa chọn thực phẩm chưa đúng, sẽ tạo ra thế hệ tương lai tiêu thụ thực phẩm không phù hợp. Hiện nay, việc các bậc phụ huynh cho con ăn đồ ăn nhanh, sử dụng nhiều nước hoa quả, nước hoa quả trong sữa… kèm theo cacbonhydrat có chỉ số đường cao. “40% đường cung cấp cho trẻ em đến từ sữa. Nhiều mẹ thích loại sữa kèm hoa quả, chưa phù hợp về nguyên tắc hấp thu” – TS Mai cảnh báo.
Tỷ lệ protein động vật chỉ đáp ứng 33%, chưa đáp ứng được nhu cầu của cơ thể. Lượng chất béo tổng số thấp hơn nhu cầu khuyến nghị, do đó, rất khó để giúp cơ thể trẻ nhỏ giảm bớt lượng cacbonhydrat. Năng lượng lipit cung cấp cũng mới chỉ bảo đảm 25%.
Tỷ lệ canxi đáp ứng nhu cầu ở lứa tuổi 6-8 tuổi rất thấp, chỉ chiếm 59% và thấp hơn nữa ở lứa tuổi 9-11, chỉ 45% canxi. Đối với trẻ suy dinh dưỡng thấp còi, mức đáp ứng nhu cầu canxi cho cơ thể trẻ cũng rất thấp, chưa tới 49%. “Đây là một trong những nguyên nhân gây ra tình trạng suy dinh dưỡng, thấp còi cho trẻ nhỏ” – TS Mai cho biết.
Vì một tương lai trẻ không bị suy dinh dưỡng, suy dinh dưỡng thấp còi, các chuyên gia dinh dưỡng cảnh báo, các bậc phụ huynh cần lưu ý bổ sung vi chất dinh dưỡng cần thiết cho sự phát triển chiều cao của trẻ gồm khoáng chất như sắt, kẽm, canxi; vitamin A, D, K2…
Do đó, các nhà khoa học kiến nghị, tới đây, Việt Nam cần đẩy mạnh nghiên cứu sản xuất các sản phẩm bổ sung phối hợp vitamin K2 + Canxi + vitamin D dành cho trẻ em như sữa, sữa chua, cháo… giúp xương chắc khỏe, hỗ trợ phát triển chiều cao tối ưu, góp phần cải thiện tầm vóc cho người Việt Nam. Trong thời gian tới cần tiến hành các nghiên cứu thử nghiệm lâm sàng nhằm đánh giá hiệu quả của vitamin K2 phối hợp với Canxi và D trong các sản phẩm cụ thể lên sự tăng trưởng chiều cao của trẻ em Việt Nam và lên tăng mật độ xương ở các đối tượng khác.
Giải quyết vấn đề suy dinh dưỡng ở trẻ em
Để giải quyết về tình trạng suy dinh dưỡng ở trẻ em, Thứ trưởng Bộ Y tế Phạm Lê Tuấn đề nghị, ngành Dinh dưỡng cần tiếp tục các giải pháp mang tính chiến lược dài hạn như: Đảm bảo an ninh lương thực, vệ sinh thực phẩm. Đặc biệt là xây dựng cơ cấu bữa ăn hợp lý, nghiên cứu xây dựng mô hình điểm về phòng và chống mất cân bằng dinh dưỡng để nhân rộng ra toàn quốc. Tuyên truyền rộng rãi về các kiến thức về dinh dưỡng cho toàn dân. Giúp đỡ về lương thực cho các vùng khó khăn, và tuyên truyền về cân bằng dinh dưỡng ở thành phố.
Ngoài ra còn là vấn đề nhận thức của mỗi gia đình, cá nhân. Cha mẹ nên làm gương thiết lập lối sống lành mạnh trong chính gia đình của mình. Xây dựng thực đơn phong phú, đầy đủ các nhóm thực phẩm, bổ sung vitamin (A, C, D, và nhóm B,…) và các khoáng chất (sắt, kẽm, selen, iod, canxi,…), các enzym tiêu hóa thông qua các loại thực phẩm khác nhau, hoặc một số sản phẩm chế phẩm hỗ trợ tiêu hóa cho trẻ và cả gia đình.
Tăng cường các hoạt động vui chơi ngoài trời cho trẻ để trẻ có thể được phát triển một cách toàn diện. Trẻ em là tương lai của mỗi gia đình và xã hội. Chăm sóc trẻ em một cách khoa học để đảm bảo sức khỏe thể chất, sức khỏe trí tuệ cũng chính là đảm bảo tương lai cho cả cộng đồng.
Tham khảo thêm: Bé bị suy dinh dưỡng phải làm sao?
